Szwajcaria, odcinek 11: małe Chiny w centrum Zurychu

Prawie skończyły mi się franki szwajcarskie – usłyszałam od Połówka w połowie ostatniego dnia naszego pobytu w kraju pysznych serów i czekolad. Cholernie drogich serów i czekolad, wypadałoby sprecyzować. Wstępnie, i chyba też naiwnie, oszacowana suma potrzebna nam na wydatki w Szwajcarii dziwnie szybko się ulotniła. Choć chyba bardziej wypadałoby powiedzieć „skropliła” lub „wyparowała” z towarzyszącym nam upałem. Byliśmy coraz bliżej Chinagarten, chińskiego ogrodu w Zurychu, który był naszym ostatnim punktem programu tego dnia, ale paradoksalnie oddalała nas od niego wizja pustego portfela.

Ciekawe, czy można tam zapłacić kartą? Usłyszane pytanie wydało mi się co najmniej tak absurdalne i bezsensowne jak ewentualna propozycja uczynienia ze mnie reprezentantki Polski w skokach narciarskich bądź jeździe figurowej na lodzie. Dość powiedzieć, że nart nigdy nie miałam na nogach - i pewnie tylko dlatego nigdy ich nie złamałam - a na lodowisku byłam tylko raz po usilnych namowach Połówka. Pierwszy raz okazał się ostatnim. Był też bolesny i żenujący. Czułam się - i zapewne wyglądałam - jak niedorozwinięta dwudziestolatka, która dopiero uczy się chodzić. I robi to w dodatku po pijanemu. Próby zrobienia kilku kroków bez głośnego klapnięcia tyłkiem na lodowisko okazały się tak bezowocne jak marzenia ściętej głowy. Za te wstrząsy sejsmiczne w minionej dekadzie odpowiadam właśnie ja. Sorry! Owe klapnięcia błyskawicznie stały się moim znakiem rozpoznawczym i żelaznym punktem programu.

Revenons à nos moutons! – wróćmy do naszych baranków, jak mawiają Francuzi, czyli mówiąc po ludzku: do rzeczy! Ciężko będzie, jako że robienie dygresji do dygresji to niejako moja specjalność. Posłałam Połówkowi litościwe spojrzenie, z serii tych, które rezerwuje się dla osób zadających wybitnie głupie pytania. Że niby nie można tu płacić kartą?? W ZURYCHU?!? – moje pytanie zakończyłam gigantycznym znakiem zapytania, a ostatnie słowo wypowiedziałam wręcz drukowanymi literami. Chcielibyście posiąść taką umiejętność, prawda? Ale nic z tego. Zapomnijcie.

Jak nie wiesz, to się nie odzywaj babo - w dodatku z taką ironią w głosie. Tak chciałoby się rzec po dotarciu do kasy biletowej w ogrodzie chińskim. Kasy będącej notabene zwyczajnym okienkiem, za którym czaił się pracownik. Na jego stwierdzenie „przyjmujemy tylko gotówkę” zareagowałam niemalże takim oburzeniem, jakbym zamiast powyższych słów usłyszała co najmniej „ściągaj majty i to w podskokach!”.  O ile wykonanie czynności z pierwszej części zdania może udałoby mu się się jakimś cudem wyegzekwować ode mnie, o tyle nie wyobrażałam sobie tej z drugiej części: bo jak to tak, w podskokach?  Co to ma być? Jakiś cholerny bieg przeszkód?

Wszystkie części mojej garderoby pozostały na miejscu, ale ja sama musiałam grzecznie podążyć za Połówkiem w kierunku bliżej nieokreślonym. To znaczy kierunek najbliższego bankomatu wskazał nam Pan Z Okienka, ale nie mieliśmy pewności, czy nie był to złośliwy gnom, który w podzięce za moje bazyliszkowe spojrzenie postanowił przegonić nas przez połowę miasta w tym diabelskim ukropie.

Każdy normalny człowiek wygrzewa się teraz koło jeziora, dlaczego ja zawsze muszę być tym nienormalnym? – pomyślałam chyba bardziej dla urozmaicenia sobie drogi przez nieznane zuryskie ulice niż z chęci poznania odpowiedzi. Już dawno zauważyłam, że jestem inna. E.T podrzucił mnie na ziemię w czasie swojej podróży, czy jak? Pocieszyłam się myślą, że jeśli gnom wyprowadził nas w pole, to w całej sytuacji będzie chociaż jeden pozytyw – po powrocie do Irlandii będę mogła stworzyć dzieło o tytule „W poszukiwaniu straconego czasu”. Brzmi znajomo, co? Nic dziwnego. Tytuł zapożyczyłam od Prousta. Tak, właśnie od tego francuskiego nudziarza [ha, mamy jedną wspólną cechę! Jest szansa na odniesienie sukcesu].

Kiedy na horyzoncie zobaczyłam ziemię obiecaną z bankomatem, już chciałam rzucić się na glebę w celu wykonania dziękczynnych pokłonów, ale Połówek stwierdził, że to tak jakby wiocha i zagroził, że w przypadku nieposłuchania jego sugestii mogę wracać do domu na piechotę. Groźba nie byłaby mi straszna, gdybym miała do pokonania dystans 500 metrów, ale nie ponad 1 700 km. Spokorniałam.

Nie wiem, czy Pan Z Okienka spodziewał się ponownie zobaczyć nasze facjaty, ale jeśli nawet tak nie było, na jego obliczu nie dało się zauważyć ani jednosekundowego grymasu zdziwienia. Urodzony dyplomata i pokerzysta – dwa w jednym. W cenie biletów wliczone były także książkowe, o dziwo bogate merytorycznie, niewielkie przewodniki. Biorąc pod uwagę, że za wstęp zapłaciliśmy 4 franki, a na książeczce widniała z tyłu cena 10 Fr, zrobiliśmy interes życia.

Sam ogród chiński okazał się miejscem przyjemnym dla oka i ciała – nie omieszkałam przetestować tamtejszych ławeczek – ale niestety niezbyt imponującym pod względem metrażu. Chinagarten zbudowano na planie prostokąta, a od świata zewnętrznego oddzielono pomarańczowym murem, zza którego wystaje bujna roślinność. Mur nie jest specjalnie wysoki, ale mimo to umiejętnie odgradza wewnętrzny mini-świat od tego zewnętrznego. Utworzono go w przeciągu kilku miesięcy dziesięć lat temu, a uroczyście zainaugurowano rok później.

Ogród znajduje się w Zürichhorn, przyjemnym parku o dość imponujących rozmiarach, i leży w bardzo bliskiej odległości od jeziora zuryskiego. To dar dziękczynny od chińskiego partnera Zurychu, miasta Kunming, za pomoc w zaopatrzeniu miasta w wodę pitną. Przewodnik, który otrzymałam, uświadomił mi, że w tym ogrodzie nic nie jest przypadkowe i zdecydowanie przedłużył moje zwiedzanie. Bez niego pewnie wyszłabym stąd po 15 minutach i nic nie wyniosłabym z mojej wizyty.

Chińczycy mają bzika na punkcie feng-shui. I ten bzik objawia się także w tworzeniu ogrodów. Ogród ma być w założeniu miejscem idealnym do kontemplacji: tu wszystko jest starannie zaplanowane i przemyślane. Nic nie może zakłócać przepływu pozytywnej energii, nic nie może kolidować z naturą. W ogrodzie chińskim nie ma miejsca na przypadek, bo to miejsce na wskroś przesiąknięte symbolizmem. Nawet ścieżka nie jest taką sobie zwykłą ścieżką. Nie może być wybrukowana i prosta. Dlatego do okrągłego pawilonu usytuowanego na małej wysepce poprowadził mnie zygzakowaty mostek o bambusowym relingu.

Ogród chiński to królestwo pofalowanych linii, zaokrąglonych i opływowych kształtów. Zygzakowate ścieżki są wrogami złych duchów – one potrafią poruszać się tylko wzdłuż prostej linii. Wysepki są bardzo ważnym elementem ogrodów, nie tyle wizualnym, co po prostu symbolicznym. Według chińskich wierzeń nawiązują one do Wysp Nieśmiertelnych, a wiara to rzecz święta. Nieśmiertelni mieli ponoć zamieszkiwać wyspy na morzu i posiadać tajemną wiedzę, którą pozwalała im przyrządzać eliksir czyniący ludzi nieśmiertelnymi.

Woda i skały tworzą tu nierozerwalne przymierze, są niczym bliźnięta syjamskie. Nie powinno się ich rozdzielać, jedno nie może istnieć bez drugiego. Nie powinno zabraknąć także typowych chińskich pawilonów o charakterystycznych bogatych zdobieniach i podwiniętych dachach. Choć w Chinagarten najwyższym budynkiem jest ponad czternastometrowy sześciokątny pawilon, głównym obiektem ogrodu jest Water Palace, pałac wodny, do którego prowadzi dróżka wyłożona białym puchem spadającym z drzew. Z jego tarasów można podziwiać wszystkie obiekty w ogrodzie, o ile kolorowe i duże ryby pływające w stawie nie będą nas rozpraszać. Żałuję tylko, że nie mogłam znaleźć się tu nocą, kiedy w spokojnej tafli wody odbija się gwieździste niebo i kiedy półokrąg w łukowatym mostku tworzy wspólnie z wodą idealne koło.

Nie wiem, jak architekci ogrodu tego dokonali, ale udało im się tymczasowo wyrwać mnie z prężnego miasta i umieścić chwilowo w tej małej, chińskiej enklawie, gdzie wszystko ma swoje drugie dno.

Szwajcaria, odcinek 10: Streets of Zurich

Kiedyś moje city-breaki były niezwykle aktywne i polegały na chodzeniu od jednego zabytku do drugiego, od jednego muzeum do następnego. To było takie maksymalne wyciskanie cytryny. A bo prawdopodobnie już nigdy tutaj nie wrócę... A bo skoro już tu jestem, to żal byłoby nie zobaczyć tego, tamtego i owego... W Zurychu kompletnie pozbyłam się takiego toku myślenia. Po niezwykle intensywnych dniach poprzedzających pojawienie się w tym mieście i dobrowolne poranne pobudki, często nieco po godzinie 6:00, powoli wyładowywały mi się baterie. Z hiperaktywnego różowego króliczka zasilanego bateriami Duracell przeobrażałam się w oklapniętego pluszaka na najtańszych bateriach o krótkiej żywotności. Dlatego Zurych, ostatni przystanek na mojej szwajcarskiej trasie, miał być zupełnym chilloutem.

Czasami trzeba powiedzieć sobie stop rushing like hell. I to właśnie był ten czas. Dlatego tego dnia łóżko opuściłam stosunkowo późno i tylko dlatego, że dość już miałam dobiegającego zza okna warczenia maszyny pochłaniającej wszystkie śmieci, jakie pozostawili po sobie bawiący się tu zeszłej nocy imprezowicze.

Nie na darmo mówi się, że coś działa jak w szwajcarskim zegarku. Od początku swojego urlopu odniosłam wrażenie, że to bardzo dobrze zorganizowany i czysty kraj. Zauroczyły mnie niewielkie, ale wyjątkowo zadbane miasteczka, ale nawet w tych większych – jak Berno i Zurych – rzadko natrafiałam na odpadki zalegające na ulicach. Właśnie za to przyznaję Szwajcarii ogromny plus.

Wbrew swojej dawnej zasadzie zwiedzania niemalże wszystkiego, co się nawinie na mojej drodze, w Zurychu postanowiłam ograniczyć się tylko do jego centrum i zabytkowej zabudowy. Jasne było, że ładniejszej części miasta  nie znajdę, a przedmieścia absolutnie mnie nie interesowały. Zresztą utwierdziły mnie w tym przekonaniu słowa w przewodniku: „im dalej od centrum, tym mniej ciekawie”. W niektórych dzielnicach lepiej w ogóle się nie pojawiać, chyba że ktoś bardzo lubi sobie podnosić poziom adrenaliny albo cierpi na niewytłumaczone zamiłowanie do turpizmu w każdej możliwej postaci.

Może moje zwiedzanie było powierzchowne, ale to nie miało dla mnie znaczenia. To, co oglądałam, w pełni mi odpowiadało. Spacerowałam po brukowanych uliczkach i z przyjemnością przyglądałam się atrakcyjnym mężczyznom w garniturach i powabnym kobietom w dobrze dobranych kostiumach lub po prostu zwiewnych strojach, bo przebywanie na ulicy przypominało wizytę w saunie. Na zuryskich ulicach przechadza się szyk z elegancją – a to wszystko pod postacią urzędników, bankierów i osób, które zobligowane są do przestrzegania dress code’u. Miło patrzyło mi się na tych wszystkich elegancko i gustownie odzianych ludzi – w Irlandii niezbyt często można trafić na takie widoki.

Ogromnym atutem miasta jest jego położenie. Po obu jego stronach są malownicze wzgórza. Co więcej, Zurych leży na północnym krańcu Jeziora Zuryskiego, a przez miasto przepływa rzeka Limmat. Dzięki takiemu położeniu lato w mieście jest całkiem przyjemnym okresem. Spacery nadrzecznymi bulwarami mają sporo walorów, a w razie potrzeby i chęci można przysiąść na jednym z nich, a nawet zanurzyć nogi w rzece. Przez większą część mojego zapoznawania się z miastem to była właśnie czynność, o której marzyłam.

Z każdą popołudniową godziną słońce prażyło jeszcze bardziej, a momentami miałam wrażenie, że odzianie się w skąpe bikini i tak byłoby noszeniem na sobie co najmniej dwóch szmatek za dużo. Kiedy miejskie powietrze osiąga temperaturę 30 stopni, a woda 21, to jedynym rozsądnym rozwiązaniem wydaje się być zażywanie kąpieli słonecznych, lub tych tradycyjnych – wodnych. I tu Zurych ma duże pole do popisu. W mieście jest około dwudziestu kąpielisk na świeżym powietrzu. Spacer nadwodnymi promenadami co rusz ukazywał te same obrazki: ludzie leniwie rozłożeni na ławkach, trawie i w miejscach przeznaczonych do „plażowania”. Nieopodal centrum – ku mojemu zaskoczeniu - spotkaliśmy nawet na wpół roznegliżowane kobiety, pozbawione górnej części stroju kąpielowego.

Sporo osób, pieszo lub na rowerach, zmierzało w tym samym kierunku co my – do Zurichhorn, zielonych płuc miasta, parku, który jest ulubionym miejscem wypoczynku mieszkańców. Tam trafiliśmy na kilka ciekawych rzeźb i na Heurekę – intrygującą, samo napędzającą się instalację autorstwa Jeana Tinguelly’ego.

Park w istocie jest świetnym miejscem do wypoczynku. Jego ogromny obszar pozwala znaleźć ustronne miejsce dla siebie: albo w słońcu, albo w cieniu rozłożystego drzewa. Bar i wszechobecne budki z lodami z pewnością nie pozwolą nam zgłodnieć. Matki z dziećmi mogą korzystać ze ścieżek spacerowych, jak również z atrakcyjnego placu zabaw z natryskami i szeregiem urządzeń, które uszczęśliwią zapewne nawet najbardziej wybredne dziecko. A gdyby znudziło nam się leniuchowanie na trawie, po kilku minutach spaceru już można przenieść się w klimat Orientu, zwiedzając tamtejszy Ogród Chiński. Ale o tym może następnym razem.

W międzyczasie warto też wybrać coś dla siebie z bogatych ofert proponujących turystom krótsze lub dłuższe rejsy po jeziorze. To dobry sposób na to, by docenić malownicze położenie miasta. Można też wspiąć się na szczyt pobliskich wzgórz, bo pewnie nie znajdziemy ładniejszego miejsca do podziwiania panoramy miasta. Lindenhof, pagórek w centrum miasta, na którym znajduje się taras widokowy, jest zapewne tylko przedsmakiem tego, co możemy zobaczyć z wyższych wzgórz, do których już nie udało mi się dotrzeć.

Zurych jest miastem drogim. Nawet bardzo drogim powiedziałabym. Autem raczej nie warto się tu wybierać, bo dużo pieniędzy stracimy na parking. Restauracje zachęcają, ale widok cennika zapewne wielokrotnie wywołał uczucie sytości u niejednego poszukiwacza jadłodajni w przystępnej cenie. Czy przyjedziemy tu dla odpoczynku, dla aktywnego spędzania czasu, czy też może prześledzenia śladów znanych osób – Goethego, Joyce’a, czy Lenina - Zurych zapewne zaoferuje nam coś, co trafi w nasz gust.

Szwajcaria, odcinek 9: Welcome to Zurich

Kurczę, podoba mi się tutaj! – powiedziałam w zasadzie sama do siebie już po kilkunastu minutach oglądania miasta zza samochodowej szyby. Zlokalizowanie naszego hotelu wcale nie było trudnym zadaniem. Po pierwsze dlatego, że znajdował się w samym centrum. Po drugie – prowadziła nas do niego zabrana z Irlandii nawigacja, co okazało się później doskonałym posunięciem. Przemierzanie szwajcarskich autostrad bez GPS-a byłoby o wiele trudniejsze. Z nawigacją było samą przyjemnością, mimo że trzeba było się ostro pilnować, by nie przekroczyć przepisowych 120 km/h.

To, co zobaczyłam po raz pierwszy w niedzielny wieczór, bardzo przyjemnie mnie zaskoczyło. Zurych to największe miasto boskiej Szwajcarii, liczące sobie około 400 tysięcy mieszkańców. Czasami przylepia mu się etykietkę nudnego i sztywnego. No bo jakie może być centrum szwajcarskiej finansjery, gdzie znajdują się najważniejsze instytucje i największe banki? Z pewnością miastem obrzydliwie nadzianych elegancików, ludzi wyniosłych, tak spiętych i sztywnych, że z powodzeniem wyjęliby tyłkiem korek z butelki.

Nie traktowałam poważnie tego stereotypu. Nie jestem jednak miłośniczką metropolii i betonowych dżungli. Podświadomie bałam się, że zobaczę szare, przemysłowe i nijakie miasto, które w żaden sposób nie będzie w stanie do mnie przemówić. A tymczasem podobało mi się tu. Od pierwszego momentu. Od chwili, kiedy zobaczyłam Stare Miasto, przepływającą rzekę Limmat z zabytkami rozstawionymi po obydwu jej stronach. Od chwili, kiedy w końcu znaleźliśmy parking podziemny, a spotkany tam młody mężczyzna zaczepił mnie i stwierdził, że nie ma potrzeby dźwigania walizki, bo tu jest winda. Wielkie dzięki, ale obejdzie się bez niej. Pomimo odmowy nieznajomy chwilę później znów był w gotowości, by podzielić się dobrymi radami, widząc naszą dwójkę stojącą przed automatem wydającym bilety i analizującą, ile nas będzie kosztować przyjemność pozostawienia auta na tym parkingu. Wiecie, tu wiele parkingów jest darmowych od wieczornych godzin, nie musicie płacić – stwierdził mężczyzna, który jak na mój gust nie wyglądał na rodowitego Szwajcara, ale z pewnością miał wiele z Matki Teresy. Zaimponowała mi i spodobała mi się jego chęć pomocy, ale i tym razem musiałam podziękować.

Na Toyotę Yaris wypożyczoną z Hertza dmuchaliśmy i chuchaliśmy bardziej niż na własnego Rollsa chwilowo porzuconego na dublińskim parkingu. Przez wszystkie dni dobrze nam służyła i nie nabawiła się ani jednej rysy. Jasne, że moglibyśmy zostawić ją na noc na ulicy – zresztą już byliśmy wcześniej do tego zmuszeni, kiedy zarezerwowane przez nas hotele w centrum szwajcarskich miasteczek nie dysponowały własnym parkingiem. To był jednak ostatni dzień naszej współpracy z tym samochodzikiem i koniecznie chcieliśmy oddać go w ręce Hertza w nienaruszonym stanie. A wiadomo, że los bywa podły i lubi płatać niezbyt śmieszne figle. Po co komu szok z samego rana: opuszczamy hotel, idziemy oddać auto, a tam zastajemy tylko puste miejsce parkingowe. Albo wgniecioną karoserię. A bo tak się złożyło, że jakiś podchmielony rozrywkowniś akurat czuł nieodpartą ochotę zarysowania komuś auta. No, thanks. Wolałam uszczuplić portfel o te prawie 30 franków szwajcarskich. Urlop zaczął nam się cudnie i w założeniu tak miał się skończyć.

Niederdorf, gdzie znajdował się nasz hotel, okazało się być gwarną sceną nocnego życia. Ładny brukowany placyk tętnił życiem, mimo że pora była dość późna. Jak w ulu – pomyślałam sobie otwierając okno na oścież i patrząc na to, co dzieje się na placu. Stoły w restauracjach już dawno były pozajmowane i wcale nie świeciły pustkami. Niejeden dietetyk osiwiałby patrząc nie tylko na wysokokaloryczne dania spożywane przez klientów, lecz także na tarczę zegarka. Wokół roznosił się specyficzny zapach serwowanego fondue i innych, bliżej niezidentyfikowanych potraw.

Nocny spacer po okolicy szybko ujawnił brutalną prawdę. Kiedy po raz kolejny minęłam night-club i przypadkowo znalazłam się przed wejściem do kina dla erotomanów, szybko dotarło do mnie, że to okolica obfitująca nie tylko w restauracje, bary, sklepiki i antykwariaty, lecz także mała „Sodomia i Gomoria”. Z plakatów spoglądały na mnie wyuzdane panienki z minami, które w zamierzeniu zapewne miały być niezwykle kuszące, a niejednokrotnie kojarzyły się z ostrą postacią zaparcia, na jaką zapewne cierpiały sfotografowane kobiety.

Zurych jest właśnie taki – nowoczesny, liberalny, wyzwolony. Kosmopolityczny. Nie ma nic z zaściankowości. Dobrze poczują się w nim ci, którzy szukają nie tylko uciech dla kubków smakowych, dla oczu, lecz przede wszystkim uciech cielesnych. Prostytucja jest w Szwajcarii legalna, a klubów, w których można popatrzeć na roznegliżowane panienki, nie brakuje. Można też dotknąć, jeśli samo patrzenie nie wystarczy. Oczywiście za odpowiednią cenę. Panie uprawiające najstarszy zawód świata spotkać można nie tylko w burdelach, lecz czasami w niektórych stronach miasta.

Dlatego Zurych jest miastem dla wszystkich. Zapewne na dłuższą metę nie każdy czułby się w nim jak ryba w wodzie, ale na krótki pobyt jest to całkiem dobre miejsce. Miasto oferuje wiele atrakcji: od kilkudziesięciu muzeów, poprzez ciekawe zabytki, relaks wodny, bogate życie nocne i kulturowe. Zakupoholicy z wypchanym portfelem będą wniebowzięci. Bahnhofstrasse, najsłynniejsza ulica handlowa, gdzie znajdują się eleganckie i drogie sklepy przywodzi na myśl oazę zakupów w Mediolanie i Paryżu. James Joyce stwierdził niegdyś, że spokojnie mógłby zjeść zupę prosto z tej ulicy i nie potrzebowałby do tego talerza. Starówka w istocie jest czysta, a to kolejny atut miasta.