Enniskillen Castle - jeszcze jeden zamek na pojezierzu Fermanagh

„Pięknie tutaj” – wyszeptałam sama do siebie, opierając się o barierkę i patrząc na leżący po drugiej stronie jeziora Enniskillen Castle. Na szczycie Water Gate, chyba najczęściej fotografowanej i bezsprzecznie najładniejszej części zamku, tańcowała do melodii wygrywanej przez wiatr biała flaga z czerwonym krzyżem. Flaga świętego Jerzego, flaga Anglii. To tradycja sięgająca XVII wieku, kiedy żołnierze z Inniskilling Regiments [w zamku znajduje się muzeum poświęcone miedzy innymi tym oddziałom] walczyli dla Wilhelma III Orańskiego przeciw katolickiemu Jakubowi II Stuartowi.

Okolica jest w istocie bardzo ładna i choć zamek znajduje się niedaleko drogi, bez problemu można przysiąść na ławce i zatopić się we własnych myślach. Malowniczość pejzażu nie miała jednak nic do rzeczy – Hugh Maguire wytypował to miejsce jako idealne do zbudowania swojej twierdzy. Zrobił to ze względów czysto praktycznych. Był to początek burzliwego XV wieku, a on jako wódz klanu rządzącego Fermanagh musiał dbać o swoje bezpieczeństwo i interesy. Miejsce miało wspaniały potencjał defensywny i strategiczny, a to właśnie podobało się Hugh. Wzniesiono więc twierdzę, która nie tylko miała skutecznie odpierać ataki Anglików, lecz także lokalnych wrogich klanów, bo przecież tych również nie brakowało. Rody takie jak O’Donnell z Donegal czy O’Neill z Tyrone tylko czekały na dogodną okazję, by skopać tyłek przedstawicielom klanu Maguire, co zresztą częściowo udało się tym drugim na początku XVI wieku.

Oryginalna wieża wzniesiona tutaj przez klan Maguire została z biegiem czasu znacznie zmodyfikowana. Nie rozpoznalibyście jej, mówię Wam, bo to, co można oglądać współcześnie jest mutantem, który powstał w wyniku pochłonięcia szczątkowej części oryginału i wielu poważnych przeróbek naniesionych w późniejszych okresach, kiedy po klanie Maguire pozostało jedynie wspomnienie.

W XV wieku zobaczylibyśmy zgrabną wieżę obronną powielającą wzór wielu innych ufortyfikowanych wież mieszkalnych o kilku kondygnacjach. Ta najniższa wykorzystywana była najprawdopodobniej jako przechowalnia, lub skład broni, pierwsze piętro jako miejsce przeznaczone do biesiadowania, a wyższe kondygnacje jako sypialnie i pomieszczenia zarezerwowane dla wodza i jego najbliższych. W ówczesnym czasie Maguire’owie nie posiadali tak dużych okien. Są one symbolami spokojniejszego okresu dodanymi do wieży gdzieś w XVIII wieku. Hugh ani jego następcy nie mieli ich, bo przede wszystkim nie potrzebowali takich udogodnień. Po pierwsze wieża straciłaby wiele ze swej defensywnej funkcji, a po drugie w tamtych czasach szkło było towarem luksusowym. A za luksusy trzeba było słono płacić. Wieża, a raczej jej marne pozostałości, to najstarsza część składowa zamkowego kompleksu. Dzisiaj pełni ona funkcję muzeum.

Mówiąc o historii zamku Enniskillen, nie sposób pominąć osobę kapitana Williama Cole’a, angielskiego osadnika z Devon. To z jego polecenia wybudowano wspomnianą na samym początku Water Gate. Cole otrzymał zamek na początku XVII wieku i to właśnie wtedy przystąpił do przeróżnych przeróbek i do wybudowania rezydencji dla siebie i swojej rodziny. Water Gate wzniesiono w 1614 roku w zasadzie bez jakiejś konkretnej przyczyny. Ta część zamku nigdy nie pełniła funkcji, na którą mogłaby wskazywać jej nazwa. Water Gate to nic innego jak wodne wrota, śluza.

Gdyby w XVII wieku Cole posiadał laptopa, cyfrówkę, naszą klasę albo facebooka, to zapewne zrobiłby sobie „sweet focię” na tle Water Gate i wkleił ją na swoim profilu. Dla szpanu. Nie miał jednak tych zdobyczy techniki, więc Water Gate musiała przemawiać sama za siebie. Jej uroda była niepodważalna, a przekaz prosty: tu mieszka ważna osobistość. Dwie zgrabne bartyzany z uroczymi kroksztynami i stożkowatymi daszkami – całość zbudowana jest w szkockim, magnackim stylu. Perfekcyjnym dla pana na włościach.

Pod koniec XVIII wieku zamek zaadaptowano na wojskowy magazyn znany jako Castle Barracks – tak na wszelki wypadek, gdyby Francuzi postanowili zaatakować w czasie wojen napoleońskich. Zamek pełnił tę funkcję aż do 1950 roku. Później budynki poddano pracom konserwatorskim, by czternaście lat później udostępnić je zwiedzającym.

Zamkowy kompleks jest na pierwszy rzut oka bardzo obszerny, jednak w miarę zwiedzania okazuje się, że obiektów udostępnianych turystom jest mniej niż mogłoby się wydawać. Wiele z nich to zwyczajne baraki. Do ciekawszych budynków zaliczyć można także Curved Range, obiekty z XIX wieku, które pierwotnie wykorzystywano jako stajnie. Na piętrze znajdowały się z kolei pokoje dla kawalerii, później przekształcono je na szpital. To właśnie tam poddawano opiece żołnierzy borykających się z owrzodzeniami nóg, jak również chorobami wenerycznymi. Łatwo się domyślić, że szpital ulokowany nad stajnią w połączeniu ze „zdobyczami” nauki w XIX wieku nie sprzyjał rekonwalescencji żołnierzy. Obecnie można tutaj oglądać m.in. wojskowe pojazdy.

Na koniec – paradoksalnie – wspomnę o Fermanagh Heritage Centre, czyli budynku, od którego rozpoczyna się całe zwiedzanie zamkowego kompleksu. Centrum Dziedzictwa Hrabstwa Fermanagh otwarto jakieś dziesięć lat temu, jednak dzięki profesjonalnemu projektowi budynek został ładnie wkomponowany w dużo przecież starszą całość kompleksu. Znajdują się tu przeróżne wystawy tematyczne.

Enniskillen Castle oceniam pozytywnie, choć prawdę powiedziawszy inaczej wyobrażałam sobie ten kompleks, odbywając w wyobraźni wędrówki po jego wnętrzu. Miejsce idealne dla osób zainteresowanych militariami. Inni mogą być nieco zawiedzeni, bo praktycznie całe zwiedzanie opiera się na podążaniu muzealnym, „martwym” szlakiem. Dużym plusem zamku jest jego malownicza lokalizacja.